Ιστορία του Κυπριακού Προσκοπισμού

Σύμφωνα με την επίσημη ιστορία του Σώματος Ελλήνων Προσκόπων, (Ιστορία του Ελληνικού Προσκοπισμού, Ησαΐα Ησαΐα, 1949) ο Προσκοπισμός άρχισε στην Κύπρο το 1913. Την ιδέα μετέφερε στην πατρίδα του ο αξιωματικός του Ελληνικού Στρατού Φυσεντζίδης, που καταγόταν από τη Λευκωσία και ο οποίος πολέμησε κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους. Ο Φυσεντζίδης είχε προβεί στις σχετικές ενέργειες προς τον τότε Αρχιεπίσκοπο Κύπρου Κύριλλο και άλλους σημαντικούς πατριώτες της εποχής, κατά το τέλος του 1912.

Την πραγματοποίηση της ιδέας ανέλαβαν στη Λεμεσό, κατά το τέλος του 1913. ο πολιτευτής και δικηγόρος Νικόλαος Λανίτης, ο οποίος ταυτόχρονα ήταν και πρόεδρος του Γυμναστικού Συλλόγου "Ολύμπια” (ΓΣΟ), με την ίδρυση Προσκοπικών Ομάδων στη Λεμεσό και την Αγία Φύλαξη. Στη Λεμεσό, κατά το 1914, λειτούργησαν δύο Προσκοπικές Ομάδες, κάτω από τη γενική αρχηγία του απόστρατου'Ελληνα αξιωματικού Γ. Πατίκη, με αρχηγούς τους Γ. Βουτουρίδη, Γυμναστή στο Γυμνάσιο Λεμεσού και Δ. Κουτουμάνο, Καθηγητή Φυσικής στο ίδιο Γυμνάσιο και μετέπειτα Λυκειάρχη Λάρνακας. Στην Αγία Φύλαξη, την αρχηγία της Ομάδας ανέλαβε ο δάσκαλος Γ. Νικολαΐδης. Επίσης στη Λεμεσό λειτούργησαν ταυτόχρονα και άλλες τρεις Προσκοπικές Ομάδες, αποτελούμενες από εργαζόμενους νέους, με αρχηγούς τους Δ. Αγγελούδη, I. Τριτοφτίδη και Γ. Πηλαβάκη.

Τον Ιανουάριο του 1914. λειτούργησαν στη Λευκωσία δύο Ομάδες Προσκόπων, με Αρχηγούς το γυμναστή του Παγκυπρίου Γυμνασίου Χαρ. Νικολάίδη και τον παιδονόμο του σχολείου, απόστρατο υπαξιωματικό του Ελληνικού Στρατού, Κ. Ζαχαριάδη.

Στις 25 Μαρτίου 1914, έγινε η πρώτη επίσημη εμφάνιση των Προσκοπικών Ομάδων της Λεμεσού και της Αγίας Φύλαξης, οι οποίες, μετά τον εκκλησιασμό και με επικεφαλής τη γαλανόλευκη, παρέλασαν στους δρόμους της πόλης. Τόσος ήταν ο ενθουσιασμός του πλήθους που παρακολουθούσε, που σε όλη τη διαδρομή οι Πρόσκοποι ραίνονταν με άνθη και καταχειροκροτούνταν.

Κατά τους Παγκύπριους Αγώνες Στίβου που έγιναν στη Λάρνακα στις 26-29 Μαρτίου 1915, 200 περίπου Πρόσκοποι εμφανίστηκαν με επικεφαλής τη γαλανόλευκη κατά την τελετή λήξης, κάτω από τους ήχους της φιλαρμονικής της Λάρνακας και με τους τυμπανιστές και σαλπιγκτές τους πραγματοποίησαν κάτω από τα χειροκροτήματα του πλήθους διάφορες ασκήσεις. Ο Μητροπολίτης Κιτίου, κατασυγκινημένος, καθώς και οι άλλοι επίσημοι συγχάρηκαν θερμά τους Προσκόπους για την εμφάνισή τους. Από τότε και μέχρι τη σχετική απαγόρευση από τους Αγγλους, οι Έλληνες Πρόσκοποι της Κύπρου εκτελούσαν προσκοπικές επιδείξεις κατά τη διάρκεια των Παγκύπριων Αγώνων Στίβου.

Κατά το 1917, οι Έλληνες Πρόσκοποι της Κύπρου, με δική τους πρωτοβουλία, οργάνωσαν έρανο υπέρ της Ελλάδας που βρισκόταν σε πόλεμο και συγκέντρωσαν σεβαστά ποσά, τα οποία απέστειλαν στον πρωθυπουργό Ελευθέριο Βενιζέλο. Οι μεγαλύτεροι από τους Προσκόπους κατατάχθηκαν ως εθελοντές στον Ελληνικό Στρατό.

Το 1918 άρχισε τη λειτουργία του ο Προσκοπισμός στην Πάφο, με αρχηγό το Λουΐζο Φιλίππου και με επιτροπή, με πρόεδρο το Μητροπολίτη Πάφου Ιάκωβο.

Η Προσκοπική Κίνηση εξαπλώθηκε σιγά-σιγά σε ολόκληρη σχεδόν την Κύπρο και οι Πρόσκοποι αποτελούσαν έναν από τους κύριους εκπροσώπους του Έθνους στη σκλαβωμένη πατρίδα. Μόνο και μόνο η Υπόσχεση προς την ελληνική σημαία και το'Εθνος ήταν αρκετά για να συνεπάρουν και συγκινήσουν. Όλα αυτά κράτησαν μέχρι το 1931, οπότε με τα Οκτωβριανά γεγονότα η αποικιοκρατική κυβέρνηση, με διάταγμα του Κυβερνήτη, ανέστειλε τη λειτουργία των ελληνικών Προσκοπικών Ομάδων και η συμμετοχή σε τέτοιου είδους εκδηλώσεις εθεωρείτο αδίκημα, το οποίο ετιμωρείτο με τρίμηνη φυλάκιση και πρόστιμο δέκα λιρών. Παρά την απαγόρευση, άρχισαν σιγά - σιγά να λειτουργούν Προσκοπικές Ομάδες στα ελληνικά σχολεία της Κύπρου.

Αμέσως μετά την ανεξαρτησία της Κύπρου το 1960, το Σώμα Προσκόπων Κύπρου αναγνωρίστηκε από το Παγκόσμιο Προσκοπικό Γραφείο ως ανεξάρτητο Προσκοπικό Σώμα με έδρα τη Λευκωσία και επικράτεια ολόκληρη την Κύπρο. Ο Προσκοπισμός κατά τη δεκαετία του 1960 εξαπλώθηκε με μεγάλη ταχύτητα σε όλη την Κύπρο, κάτω από την υψηλή προστασία του Εθνάρχη Μακαρίου, που από την πρώτη στιγμή της Ανεξαρτησίας έθεσε κάτω από την προστασία του το ΣΠΚ.

Το 1963, το εκπαιδευτικό κέντρο του ΣΠΚ στις Μάντρες, κοντά στο χωριό Μύρτου της Επαρχίας Κερύνειας, προσφέρθηκε για τις ανάγκες της πατρίδας και έγινε το πρώτο Κέντρο Εκπαίδευσης της Εθνικής Φρουράς, ενώ αρκετοί βαθμοφόροι και ανιχνευτές κατατάχθηκαν εθελοντές στη δύναμη. Υποδειγματική ήταν η θυσία των έξι βαθμοφόρων από το Πολέμι της Πάφου, οι οποίοι έγιναν ολοκαύτωμα στο βωμό της πατρίδας κατά τις μάχες της Τηλλυριάς, ενώ μαζί τους θυσιάστηκαν και αρκετοί άλλοι βαθμοφόροι και Πρόσκοποι.

Κατά τη διάρκεια της τουρκικής εισβολής το 1974,πάρα πολλοί Βαθμοφόροι και Πρόσκοποι έπεσαν ηρωικά, αντιστεκόμενοι στους εισβολείς, ενώ αρκετών τα ονόματα περιλαμβάνονται στους καταλόγους των αγνοουμένων μας. Οι Πρόσκοποι, κατα τη διάρκεια των δύσκολων εκείνων ημερών ήταν το πρώτο οργανωμένο σύνολο, πέρα από την Εθνική Φρουρά, που έδωσε τις υπηρεσίες του στην πατρίδα. Οι Πρόσκοποι και οι Ανιχνευτές ως τραυματιοφορείς πρώτα, κατά τη διάρκεια των επιχειρήσεων και αναλαμβάνοντας ύστερα τη λειτουργία σημαντικών τομέων, έγιναν αντικείμενο θαυμασμού από όλους. Οι Πρόσκοποι της Λευκωσίας ανέλαβαν το διαχωρισμό και τη διανομή του ταχυδρομείου με τα ποδήλατά τους και την τήρηση της τάξης στο Κέντρο Μηνυμάτων του Ερυθρού Σταυρού. Συγκρότησαν τα πρώτα συνεργεία υποδοχής και περίθαλψης των προσφύγων, ενώ ετοίμαζαν σε συνεργασία με το Ραδιοφωνικό Ίδρυμα Κύπρου ειδικό πρόγραμμα, με οδηγίες για το πώς οι πρόσφυγες θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν προβλήματα διαβίωσής τους στο ύπαιθρο, μακριά από τα σπίτια τους. Η βοήθεια που μάζεψαν σε πανελλήνιο έρανο οι 'Ελληνες Πρόσκοποι της Ελλάδας ήταν η πρώτη που έφτασε, με το πρώτο καράβι που προσέγγισε την Κύπρο αμέσως μετά την εισβολή. Τα ειδικά συνεργεία που συστάθηκαν, παραλάμβαναν τη βοήθεια και την προωθούσαν με αξιοθαύμαστη ταχύτητα προς τους πρόσφυγες. Ήταν η πρώτη ουσιαστική βοήθεια που έφτανε σ’ αυτούς, μετά τον ξεριζωμό.

Ο σχεδιασμός των πρόχειρων προσφυγικών καταυλισμών και το στήσιμο των αντισκήνων σ’ αυτούς ανέλαβαν και πάλι οι Πρόσκοποι. Τη συμβολή των Προσκόπων στην αντιμετώπιση των αναγκών της πατρίδας, επαίνεσαν τόσο ο τότε προεδρεύων της Δημοκρατίας Γλαύκος Κληρίδης, όσο και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Αρχιεπίσκοπος Μακάριος.

Το Σώμα Προσκόπων Κύπρου προσφέρει πολύτιμες υπηρεσίες στη διαπαιδαγώγηση της νεολαίας και συμβάλλει αποτελεσματικά στην αντιμετώπιση των κινδύνων που απειλούν τους νέους και την πατρίδα μας. Το ΣΠΚ αριθμεί περισσότερα από 5,000 μέλη σε όλη την ελεύθερη Κύπρο.

ΠΗΓΗ