Τζον Κώστας: Ένας Έλληνας πολεμιστής στο πλευρό των Μπόερς. (1899-1902)

Στον περιώνυμο δεύτερο πόλεμο των Μπόερς (1899-1902), έλαβε εθελοντικά μέρος, με την πλευρά των Μπόερς, ο Ηπειρώτης Τζον Κώστας (ελληνικό όνομα: Γιάννης Κώνστας), ο οποίος καταγόταν από το ακριτικό χωριό Λειά Φιλιατών του νομού Θεσπρωτίας.

Είναι το μοναδικό Ελληνικό όνομα που αναφέρεται στα ιστορικά αρχεία, αν και λέγεται ότι πολέμησαν αρκετοί Έλληνες στο πλευρό των καταπιεσμένων Μπόερς εναντίον των αποικιοκρατών Βρετανών. Ο Τζον Κώστας έφτασε στη Νότια Αφρική το 1899, αφού πρώτα πέρασε από πολλές άλλες αφρικανικές χώρες. Εκείνο τον καιρό βρισκόταν σε εξέλιξη ο Αγγλο-Μπόερ πόλεμος και ο Γιάννης πολέμησε στο πλευρό των Μπόερς. Έτσι, βρίσκουμε τον Τζον Κώστα, υπό τις διαταγές του στρατηγού Ντε Λαρέι, στα περίφημα χαρακώματα του Μπόγκερ-Σφόρνταϊν, στην αιματηρότερη μάχη του πολέμου στους λόφους του Σπιόν-Κοπ (21-1-1900). Στη μεγάλη μάχη στο φαράγγι του Πάαντεμπεργκ, κοντά στον ποταμό Μόντερ (28-2-1900), ο Τζον Κώστας συλλαμβάνεται αιχμάλωτος από τους Άγγλους μαζί με 4.000 Μπόερς και αποστέλλεται στην Κεϊλάνη (σημερινή Σρι Λάνκα).

Τότε επίσης χρονολογείται η θρυλούμενη συνάντησή του με τον νεαρό Ουίνστον Τσόρτσιλ, ο οποίος παρακολουθούσε τον πόλεμο ως ανταποκριτής της εφημερίδας του Λονδίνου "Morning Post". Πράγματι, τοπικά και χρονικά συμπίπτουν οι παρουσίες αμφοτέρων στο Τράνσβααλ. Ετσι στις 15-11-1899 ο Τσόρτσιλ συλλαμβάνεται αιχμάλωτος από τους Μπόερς. Στην περιοχή αυτή δρούσε και ο Τζον Κώστας. Προφανώς μεταξύ των Μπόερς που συνέλαβαν αιχμάλωτο τον Τσόρτσιλ ήταν και ο Τζον Κώστας. Επέστρεψε στη Ν. Αφρική, από την Κεϊλάνη, μετά τη συνθήκη ειρήνης του Μαΐου 1902 και εγκαταστάθηκε στην πανεπιστημιούπολη της Ν. Αφρικής, το Στέλενμποσχ , όπου άνοιξε ένα καφενείο. Το 1912 επέστρεψε στην τουρκοκρατούμενη τότε Ήπειρο, σχημάτισε αντάρτικες ομάδες και πολέμησε τον Τούρκο κατακτητή. Έλαβε επίσης μέρος στον αγώνα αυτονόμησης της Β. Ηπείρου.

Αυτά τα στοιχεία είναι τα μοναδικά που μπορούμε να συλλέξουμε από τις ελάχιστες πηγές στις οποίες αναφέρονται ονόματα στρατιωτών εκείνης της περιόδου. Ελληνική παρουσία στη Νότια Αφρική αναφέρεται από τον 18ο αιώνα, οπότε είναι σχεδόν σίγουρη η συμμετοχή και άλλων Ελλήνων στον Αγγλο-Μπόερ πόλεμο.

ΠΗΓΕΣ
"Τα νέα των Φιλιατών" (Αρ. Φ.: 130 Μάρτιος 2010), άρθρο του Αντωνίου Ν. Βενέτη στο ένθετο «7» της «Ε» της 24-1-2010, http://omogeneia.gr/
Επιμέλεια: Τσίκας Δημήτριος