H Άγρα και ο Αρδηττός

Έχει την καλύτερη θέα της Ακρόπολης και του Λυκαβηττού, όμως έχουν πρόσβαση σε αυτόν λίγοι. Μιλάμε για τον λόφο της Άγρας και του Αρδηττού στο Παναθηναϊκό Στάδιο.

Η περιοχή της Άγρας εκτίνοντας κατά την αρχαιότητα από την οδό Αναπαύσεως μέχρι το Στάδιο. Στην κατάφυτη έκταση υπήρχε το ιερό της Αγροτέρας Αρτέμιδος (Άγρα=κυνήγι). Πλάκες της ζωοφόρου του ναού βρίσκονται σήμερα στο Μουσείο του Βερολίνου. Εκεί ήταν η πηγή της Καλλιρόης, ο ναός της Δήμητρος και της Περσεφόνης όπου τελούνταν τα Μικρά Μυστήρια της Δήμητρας («Τα εν Αγραις»), που θεωρούνταν προπαρασκευή για τα Ελευσίνια Μυστήρια. Η Άγρα καταλάμβανε τον αριστερό λόφο του Σταδίου. Η περιοχή περιελάμβανε λοφώδες χωρίο και την γύρω περιοχή που βρίσκονταν πάνω από τον Ιλισό. Εκεί αναπτύχθηκε και μια από τις πρώτες χριστιανικές κοινότητες. Όμως οι πλημμύρες του Ιλισού και η μετέπειτα οικοδόμηση της περιοχής δεν έχουν αφήσει πολλά ευρήματα. Στην Άγρα βρίσκονταν το μνημείο του Φειδιππίδη, όπου έπεσε νεκρός τρέχοντας να αναγγείλει το «Νενικήκαμεν». Το μνημείο φτιάχτηκε από τον Ηρώδη Αττικό με πεντελικό μάρμαρο στη κορυφή του λόφου γράφοντας επάνω: «ΕΡΩΙ ΤΩ ΜΑΡΑΘΩΝΙΩ».

Δίπλα στην Άγρα εκτείνεται ο Αρδηττός, το δεύτερο μεγαλύτερο ύψωμα μετά της Ακρόπολη (133μέτρα). Το όνομά του προέρχεται από τον μυθολογικό ήρωα Αρδήτη, που με το κήρυγμά του κατόρθωνε να διαλύει τις διχόνοιες των Αθηναίων. Παλαιότερα ονομάζονταν και Ελίκων, γιατί υπήρχε η άποψη ότι προέρχεται από τις τελευταίες εξελίξεις των υπωρειών του Υμηττού. Από τα πολλά ιερά που διέθετε ήταν της Τύχης, του Πανός, της Εκάτης, ο μεγάλος ναός της Ήρας και ο ναός του Ιλισσού. Ο Δ. Καμπούρογλου βεβαίωνε ότι στο Ιερό του Πανός, που ερείπιά του σώζονται, διακρίνονταν κατά το ηλιοβασίλεμα η μορφή του Θεού με τη μουσική σήριγγα του στα χείλη.
Στον Αρδηττό συνεδρίαζαν οι Ηλιαστές, οι δικαστές για φονικές υποθέσεις. Στις πλαγιές του λόφου οι 6000 λαϊκοί ένορκοι έδιναν δια βοής τον όρκο τους και ύστερα γιόρταζαν τα Μικρά Ελευσίνια Μυστήρια πλάι στο Ιλισό.

Στις πολλές παραδόσεις που υπάρχουν λέγεται ότι εκεί είχαν σκοτώσει οι Αθηναίοι τον βασιλιά Κόδρο. Καθώς επίσης ήταν ο τάφος του Ηρώδου Αττικού.
Στα χρόνια του Όθωνα υπήρχε εκεί ένα καφενείο με το όνομα «Καφέ Τσουράπ». Η γυναίκα του ιδιοκτήτη καθισμένη στη πόρτα έπλεκε τσουράπια, κάλτσες δηλαδή. Έτσι επειδή το καφενείο ήταν στέκι αντιπολίτευσης (αντί Οθωνικής) ενημέρωνε τους θαμώνες αν παρουσιασθεί κίνδυνος.

Η Βόρειο Δυτική πλευρά του Αρδηττού λέγονταν περιπαικτικά μετά το 1862 ως «Παντρεμενάδικα». Το προσωνύμιο προήλθε από τα παραπήγματα παρανόμων ερωτικών συναντήσεων που είχαν στηθεί σε εκείνη τη πλευρά του λόφου.

Σήμερα ο λόφο της Άγρας έχει οικοδομηθεί  κατά το μεγαλύτερο μέρος του. Το Ιερό της Αγροτέρας (καμία σχέση με το γειτονικό εστιατόριο) βρίσκεται μετά από πολλά χρόνια σε φάση ανασκαφικής έρευνας, αφού μέχρι τώρα δεν απαλλοτριώνονταν τα οικόπεδα του χώρου του!. Η πλευρά του λόφου δίπλα στο Παναθηναϊκό Στάδιο αν και έχει διαμορφωθεί σε χώρο πρασίνου είναι κλειστή για το ευρύ κοινό (αν και υπάρχει μικρό άνοιγμα από την πλευρά του Μετς). Στην πλευρά της Άγρας προς την είσοδο του Σταδίου έχει συγκεντρωθεί ένας μεγάλος αριθμός από αρχαία ευρήματα. Εκεί εγκαταλείφτηκαν και οι πλάκες με τα ονόματα των Ολυμπιονικών που αρχικά βρίσκονταν στην είσοδο του Σταδίου.
Στον Αρδηττό το μεγαλύτερο μέρος του έχουν καταλάβει τα κτίρια αθλητικών συλλόγων που υπήρχαν αλλά και κατασκευάστηκαν πριν το 2004. Ένας μέρος του παραμένει χώρος πρασίνου ενώ το μεγαλύτερο έχει πλέον αποτελέσει την γειτονική συνοικία της Πλατεία Πλαστήρα Παγκρατίου και της οδού Αρχιμήδου.

ΠΗΓΗ