Όταν οι Σπαρτιάτες βάφτηκαν στο αίμα

ΑΗ μάχη στα Λεύκτρα
371 π.X.

Ο Ιερός Λόχος, 300 άνδρες τον αριθμό, αποτελείτο από τους πιο εξέχοντες νέους στα αθλητικά και ειδικά στην πάλη. Ήταν όλοι από αριστοκρατικές οικογένειες και ήταν διαλεγμένοι σε ζευγάρια επιστήθιων φίλων, για να κρατούν τις γραμμές του Λόχου αδιάσπαστες. Ήταν συνεχώς κάτω από εντατική εκπαίδευση και μονίμως υπό τα όπλα, με δημόσια δαπάνη.
Το 371 π.Χ., στην πεδιάδα της Λεύκτρας, οι Σπαρτιάτες νικήθηκαν ξανά από τον Θηβαϊκό Ιερό Λόχο, αυτήν την φορά όμως υπό την αρχηγία του Επαμεινώνδα
Αν και οι Θηβαϊκές δυνάμεις ήταν λιγότερες ξανά από τις Λακεδαιμόνιες, ο Επαμεινώνδας με ιδιοφυή τακτική και με την βοήθεια των πολύ καλά εκπαιδευμένων ανδρών του Ιερού Λόχου, νίκησε σε πλήρη μάχη τώρα τον αήττητο Σπαρτιατικό στρατό. Σύνταξε τους καλύτερους άνδρες του στρατού του, πενήντα άνδρες σε βάθος, απέναντι στην δεξιά πτέρυγα του αντιπάλου, την οποία κατείχαν οι Σπαρτιάτες και οι οποίοι είχαν μόνο δώδεκα άνδρες βάθος, αφήνοντας το κέντρο και την αριστερά πτέρυγα ασθενή και έδωσε διαταγή να παραμείνουν για λίγο άπρακτοι. Η μάχη ξεκίνησε με την εμπλοκή του Σπαρτιατικού και Θηβαϊκού ιππικού η οποία τελείωσε γρήγορα με την ήττα των Σπαρτιατών. Αμέσως μετά ο Πελοπίδας, επικεφαλής του Ιερού Λόχου, έπεσε επάνω στους Σπαρτιάτες με ακαταμάχητη δύναμη, αλλά οι Σπαρτιάτες αντιστάθηκαν γενναία και στην αρχή ίσως να υπερτερούσαν. Όταν όμως οι αρχηγοί των Σπαρτιατών έπεσαν, τότε οι Σπαρτιατικές γραμμές πιέστηκαν και έσπασαν παρασύροντας τον υπόλοιπο στρατό που επέστρεψε στον καταυλισμό. Ο βασιλιάςΚλεόμβροτος της Σπάρτης και πολλοί από τους αξιωματικούς σκοτώθηκαν. Ο υπόλοιπος στρατός δεν ενεπλάκη σε σοβαρή μάχη. Από τους 700 Σπαρτιάτες που έλαβαν μέρος στην μάχη, μόνο 300 επέζησαν. Ολόκληρη η Ελλάδα αιφνιδιάστηκε από το γεγονός, καταλαβαίνοντας ότι μία καινούργια δύναμη είχε ανέλθει. Στο Άργος, έγινε επανάσταση και ο λαός σκότωσε πολλούς από τους φίλο Σπαρτιάτες ολιγαρχικούς.
Μετά την μάχη οι Θηβαίοι έστειλαν απεσταλμένους στην Αθήνα για να ανακοινώσουν την νίκη κατά των Σπαρτιατών, αλλά οι Αθηναίοι δεν έμειναν καθόλου ευχαριστημένοι με την εξέλιξη των πραγμάτων γιατί τώρα είχαν μία καινούργια υπερδύναμη μερικά χιλιόμετρα έξω από την Αθήνα. Επίσης έστειλαν αγγελιοφόρο και στον Ιάσονα των Φερών στην Θεσσαλία. Ο Ιάσων όταν άκουσε τα νέα απήντησε ότι θα έλθει γρήγορα στην Θήβα με τριήρεις, αλλά αντίθετα με μεγάλη ταχύτητα και περνώντας ανάμεσα από εχθρικές περιοχές έφθασε στην Βοιωτία. Εκεί οι Θηβαίοι αρχηγοί πρότειναν να επιτεθούν στους στρατοπεδευμένους Σπαρτιάτες και τους συμμάχους τους. Ο Ιάσων και Επαμεινώνδας αρνήθηκαν και κατάφεραν να τους πείσουν να τους αφήσουν να φύγουν και έτσι οι Σπαρτιάτες σώθηκαν από μεγαλύτερη καταστροφή οι οποίοι πράγματι έφυγαν σύντομα και συναντήθηκαν στα Αιγόσθενα με τον Αρχίδαμο, ο οποίος ερχόταν για να τους βοηθήσει. Από εκεί επέστρεψαν στην Σπάρτη.
Με την μάχη της Λεύκτρας, η ηγεμονία της Ελλάδος πέρασε από την Σπάρτη στη Θήβα, αλλά για το μικρό χρονικό διάστημα, των δέκα χρόνων. Η ηγεμονία αυτή δεν επέφερε κανένα καλό όμως αποτέλεσμα και όπως αυτή της Σπάρτης έβλαψε την Ελλάδα πολύ. Η Θήβα δεν είχε πεπειραμένους άνδρες, ούτε η οικονομία της μπορούσε να το αντέξει αυτό. Απέτυχε, το ίδιο όπως και η Σπάρτη, να ενώσει τις Ελληνικές πόλεις και να σταματήσει τον αλληλοσπαραγμό μεταξύ τους. Έγιναν αναταραχές σε όλη την Πελοπόννησο. Οι κάτοικοι της Μαντινείας στην Αρκαδία, η οποία είχε χωρισθεί σε αρκετά χωριά, κατέλαβαν την πρωτεύουσα και έφτιαξαν καινούργια τείχη. Στην Τεγέα της Αρκαδίας, οι κάτοικοι σχημάτισαν την Αρκαδική ομοσπονδία. Σε δύο χρόνια μέσα, μία πανίσχυρη ομοσπονδία δημιουργήθηκε, η οποία περιελάμβανε εκτός των παλαιών συμμάχων και την Φωκίδα, Λοκρίδα, Αιτωλία και Εύβοια. Μετά την μάχη στα Λεύκτρα, οι Θηβαίοι έκαναν πάλι ειρήνη με την Αθήνα και ήθελαν να καταστρέψουν τον Ορχομενό επειδή ήταν σύμμαχοι των Σπαρτιατών. Η πόλη όμως σώθηκε χάρη στην μεγάλη προσπάθεια του Επαμεινώνδα, αλλά όχι για πολύ. Μερικά χρόνια αργότερα, όταν ο Επαμεινώνδας βρισκόταν με αποστολή στο Βυζάντιο, η πόλη καταστράφηκε και όλοι οι άνδρες εκτελέσθηκαν και οι υπόλοιποι πουλήθηκαν ως σκλάβοι. Αυτό ήταν ένα άλλο μεγάλο πολιτικό σφάλμα της Θήβας.


Σχεδιάγραμμα Μάχης

Πριν από τη μάχη, ο Επαμεινώνδας διακήρυξε ότι όποιος δεν ήθελε να πολεμήσει μπορούσε να αποχωρήσει εκείνη τη στιγμή από το πεδίο. Οι Θεσπιείς προσπάθησαν να αποχωρήσουν από τις θέσεις τους (παρατεταγμένοι πίσω και δεξιά) αλλά οι Σπαρτιάτες νόμισαν ότι προσπαθούν να ελιχθούν και γι' αυτό τους επιτέθηκαν με τους ιππείς της αριστερής πλευράς υποστηριζόμενοι από μερικούς ψιλούς.

Η 1η φάση της μάχης:



Αρχικά, ο βασιλιάς Κλεόμβροτος διέταξε τη δεξιά πλευρά του στρατού του -τις τέσσερις Λακεδαιμονικές 'Μόρες'- να διενεργήσουν ελιγμό προς τα δεξιά τους με σκοπό την υπερκέραση του αριστερού Θηβαϊκού κέρατος. Ο Επαμεινώνδας όμως επιτέθηκε πρώτος με τους ιππείς του και νίκησε το Σπαρτιατικό ιππικό που υποχώρησε μέσω των Λακεδαιμονίων οπλιτών προκαλώντας έτσι σύγχυση στις γραμμές τους.
Η 2η φάση της μάχης:



Προτού οι Σπαρτιάτες συνέλθουν από το πρώτο χτύπημα, το Θηβαϊκό ιππικό αποσύρθηκε δεξιά και αριστερά ελευθερώνοντας το μέτωπο για την επερχόμενη Θηβαϊκή φάλαγγα (με βάθος 50 ανδρών) που επέπεσε εναντίον της Σπαρτιατικής (που είχε βάθος 12 ανδρών).
Η 3η φάση της μάχης:



Οι Σπαρτιάτες προσπάθησαν να ολοκληρώσουν τον ελιγμό τους αλλά τότε ο στρατηγός Πελοπίδας με το Θηβαϊκό Ιερό Λόχο, κινήθηκε αριστερά και εμπρός προς κάλυψη του αριστερού Θηβαϊκού πλευρού.
Η 4η φάση της μάχης:



Η Θηβαϊκή φάλαγγα κατεύθυνε την επίθεση προς το κέντρο και τα δεξιά εκεί όπου βρισκόταν η επίλεκτη Σπαρτιατική Μόρα. Μια φονική συμπλοκή ξεκίνησε στο σημείο αυτό. Ο βασιλιάς Κλεόμβροτος πληγώθηκε θανάσιμα και πολλοί Σπαρτιάτες πολέμαρχοι σκοτώθηκαν πλησίον του για να μη περιέλθει το σώμα του στους εχθρούς. Για μικρό χρονικό διάστημα, η μηνοειδής Σπαρτιατική παράταξη άντεξε αλλά όταν ο Ιερός Λόχος πλαγιοκόπησε το δεξί πλευρό των Σπαρτιατών τότε οι Μόρες άρχισαν να υποχωρούν.

Τελική φάση:



Όταν οι Πελοποννήσιοι και οι υπόλοιποι σύμμαχοι των Σπαρτιατών είδαν τη δεξιά πλευρά να υποχωρεί τότε όλη η υπόλοιπη παράταξη διαλύθηκε και άρχισε να υποχωρεί προς το στρατόπεδό τους. Οι Σπαρτιάτες ανασυντάχτηκαν με πειθαρχία πίσω από την τάφρο του στρατοπέδου τους. Οι αρχηγοί τους -ο Κλεόμβροτος είχε ήδη πεθάνει- έκριναν πως δεν είχε νόημα να αντεπιτεθούν και ζήτησαν εκεχειρία με ένα κήρυκα. Έτσι, οι Θηβαίοι σύμφωνα με τα ελληνικά έθιμα έστησαν τρόπαιο και απέδωσαν τους νεκρούς στους αντιπάλους τους.
Απώλειες:

Οι Σπαρτιάτες έχασαν 400 πολίτες Σπαρτιάτες και 600 Λακεδαιμονίους. Οι μισοί από αυτούς σκοτώθηκαν κατά την υποχώρησή τους. Ο Διόδωρος Σικελιώτης αναφέρει πως οι Σπαρτιάτες έχασαν 4.000 άνδρες (μάλλον υπερβολή).
Οι Θηβαίοι έχασαν περί τους 300 άνδρες. Ο Διόδωρος Σικελιώτης αναφέρει ότι σκοτώθηκαν 3.000 Θηβαίοι (επίσης υπερβολικός αριθμός), ο Παυσανίας αναφέρει ότι σκοτώθηκαν μόνο 47 Θηβαίοι (πολύ μικρός αριθμός απωλειών).

Κωνσταντίνος Κωνσταντουλάκης


Βιβλιογραφία:

Θέματα Στρατιωτικής Ιστορίας - Εκδόσεις του ΓΕΣ, 1981.

Ιστορία της Αρχαίας Ελλάδας - Ινστιτούτο Ιστορίας της Ακαδημίας Επιστημών ΕΣΣΔ,1978.

Ο Αρχαίος κόσμος - Βασίλης Κρεμμύδας & Σοφοκλής Μαρκιανός. Εκδ. Γνώση, 1982.

Ιστορία του Αρχαίου κόσμου - Αθηνά Καλογεροπούλου, 1975.

Δείτε το βίντεο εδώ

ΠΗΓΗ
ΠΗΓΗ