Οι αντιστασιακές οργανώσεις φύτρωναν σαν μανιτάρια

Με τον καιρό, άλλες αντιστασιακές ομάδες και οργανώσεις παρέμειναν ανεξάρτητες κι αυτόνομες ώς το τέλος, άλλες συνεργάστηκαν με τις πανελλήνιες κι άλλες συγχωνεύτηκαν με αυτές.

Οι αντιστασιακές οργανώσεις φύτρωναν σαν μανιτάρια

Η διάθεση για αντίσταση εναντίον του κατακτητή -τονίζει ο συγγραφέας- συνείχε όλο τον ελληνικό λαό. Οι ατομικές πράξεις αντίστασης υπήρξαν από την πρώτη στιγμή.

Η ανάγκη όμως της οργάνωσης της αντίστασης προβάλλει άμεσα και οδηγεί τους πατριώτες στο σχηματισμό αντιστασιακών οργανώσεων, όπου βρίσκονται ή όπου δουλεύουν ή όπως είχε τύχει να γνωριστούν. Από τους πρώτους μήνες κιόλας ξεφύτρωναν σαν μανιτάρια σε όλη την Ελλάδα. Με τον καιρό, άλλες αντιστασιακές ομάδες και οργανώσεις παρέμειναν ανεξάρτητες κι αυτόνομες ώς το τέλος, άλλες συνεργάστηκαν με τις πανελλήνιες κι άλλες συγχωνεύτηκαν με αυτές.

Μεταξύ των οργανώσεων, ο συγγραφέας αναφέρει και τις εξής:

Επιτροπή Εθνικής Σωτηρίας

Στην Καρδίτσα στη διάρκεια του Πολέμου 1940-41 δημιουργήθηκε από τους κομμουνιστές Βαγγέλη Κορκότζελο και Σωτήρη Καραμαγκιόλα η αντιφασιστική οργάνωση Επιτροπή Εθνικής Σωτηρίας με στόχο την αντιμετώπιση του εισβολέα. Με την κατάρρευση, ανέλαβε την εξουσία στην πόλη και όταν την κατέλαβαν οι Γερμανοί, παρέμεινε ως μυστική αντιστασιακή οργάνωση.

Πρωτόκολλο Τιμής

«Εχω στα χέρια μου Πρωτόκολλο Τιμής των βαθμοφόρων του 25ου Συντάγματος, που ορκίζονται να πολεμήσουν τον τύραννο μόλις κατακτήσει τη χώρα. Το πρωτόκολλο υπογράφτηκε στις 6 Απριλίου 1941, στη σκηνή του λοχαγού Κουροπού, την ημέρα δηλαδή που μας κήρυξε τον πόλεμο η Γερμανία».

Το Μέτωπο Εθνικής Σωτηρίας

Στις 5 Απριλίου 1941 η Περιφερειακή Επιτροπή του ΚΚΕ Ανατολικής Μακεδονίας και Δυτικής Θράκης αποφασίζει τη δημιουργία οργάνωσης Εθνικής Αντίστασης με την επωνυμία ΜΕΣ, Μέτωπο Εθνικής Σωτηρίας, και ο γραμματέας της Λευτέρης Γαλεάδης (Οδυσσέας) σε συγκέντρωση στην πλατεία της Ξάνθης εξηγεί την ανάγκη της εθνικής ενότητας και τους σκοπούς του Μετώπου Εθνικής Σωτηρίας για την επιβίωση του λαού και την οργάνωση της ένοπλης αντίστασης εναντίον του εισβολέα.

Ελληνικόν Αίμα

Στις αρχές Μαΐου 1941, ιδρύθηκε στην Αθήνα από τους δημοσιογράφους Κωνστ. Αντ. Βοβολίνη, Ιωάννη Γ. Μήλιο και Λάζαρο Μουράτ Πηνιάτογλου η αντιστασιακή οργάνωση Ελληνικόν Αίμα. «Ως σκοπός της οργανώσεως ετάχθη η διά της εντύπου προπαγάνδας αφ' ενός μεν τόνωσις του φρονήματος των προσκαίρως υποδουλωθέντων Ελλήνων, αφ' ετέρου δε η καταπολέμησις των τριών εισβολέων: Γερμανών, Ιταλών και Βουλγάρων. Προς τούτο και μέχρι της εκδόσεως του "Ελληνικού Αίματος", ως εντύπου εφημερίδος εξετυπώθησαν εις πολυγράφους και γραφομηχανάς διάφοροι προκηρύξεις εθνικού και πατριωτικού περιεχομένου αίτινες εκυκλοφόρησαν κατά εκατοντάδας εις καταλλήλους περιστάσεις και ιδιαιτέρως κατά την 28 Οκτωβρίου 1941 και κατά την 25 Μαρτίου 1942. Από της 1ης Ιουνίου 1942 οι Γ. Αρχηγοί της Οργανώσεως, Λ. Πηνιάτογλου, Κ. Βοβολίνης και Ι. Μήλιος, ίδρυσαν, εξέδωσαν και διηύθυναν τη μυστική εφημερίδα "Ελληνικόν Αίμα" και τας εκδόσεις, υπό τα στοιχεία ΕΕΑ» (Εκδόσεις «Ελληνικού Αίματος»).

Η Φιλική Εταιρία Νέων

Στις 4 Μαΐου 1941 συστάθηκε η Φιλική Εταιρία Νέων - ΦΕΝ από φοιτητές. Μέσα από το ιδρυτικό καταστατικό της παρουσιάζεται ως «εθνική απελευθερωτική οργάνωση πάλης της νεολαίας ενάντια στους χιτλεροφασίστες καταχτητές και τους προδότες». «Καλούσε στις γραμμές της κάθε νέο πατριώτη που ήθελε ν' αγωνιστεί για την Απελευθέρωση της Ελλάδας, ανεξάρτητα από κοινωνική προέλευση, ιδεολογική και πολιτική τοποθέτηση». Η ΦΕΝ ιδρύθηκε με πρωτοβουλία του Σταύρου Γιαννακόπουλου (Πέτρος Ανταίος), του Πέτρου Πατρέλλη και του Λ.Π. Με πρωτόγονο πολύγραφο τύπωνε προκηρύξεις κι έγραφε τα συνθήματα στους τοίχους «Λευτεριά ή Θάνατος». Με την ίδρυση του ΕΑΜ Νέων προσχωρεί σ' αυτό και ο Σταύρος Γιαννακόπουλος και γίνεται γραμματέας του. Με την ίδρυση της ΕΠΟΝ στις 23 Φεβρουαρίου 1943 συγχωνεύεται σε αυτή και αυτοδιαλύεται. Πρόεδρός της ήταν τότε ο Βενιζέλος Προδρόμου και γραμματέας ο Κώστας Λιναρδάτος.

Ο Δημοκράτης

Στις αρχές Μαΐου 1941, με προτροπή του Δημ. Γληνού, η αντιφασιστική ομάδα η οποία είχε δημουργηθεί με παρότρυνση του Νίκου Πλουμπίδη στη «Σωτηρία» μεταλλάχτηκε στην αντιστασιακή οργάνωση Δημοκράτης με επικεφαλής τον υφηγητή του Πανεπιστημίου γιατρό Ιφικράτη Χατζηεμμανουήλ και άμεσο βοηθό τον αρχινοσοκόμο της «Σωτηρίας» Σπύρο Βλαχούλη. Με την οργάνωση συνθέθηκε αμέσως μια ομάδα υπαλλήλων της Αγροτικής Τράπεζας με επικεφαλής τον σοσιαλιστή Τάκη Πετρίδη. Στις 15 Μαΐου 1941 ο Δημοκράτης κυκλοφορεί την πρώτη στην Ελλάδα τυπογραφημένη εθνικοαπελευθερωτική προκήρυξη, η οποία καλούσε τους Ελληνες πατριώτες να οργανωθούν και να αγωνιστούν εναντίον των κατακτητών. Αργότερα τύπωσε και κυκλοφόρησε μυστικά την εφημερίδα «Δημοκράτης». Η αντιστασιακή αυτή οργάνωση έδρασε κυρίως ανάμεσα στους διανοούμενους. Μαζί της συνδέθηκε ο Σπύρος Κωτσάκης, ο οποίος είχε δραπετεύσει από τις φυλακές του Σανατόριου στο Ασβεστοχώρι Θεσσαλονίκης. Το 1942 (Ιανουάριος) ο Δημοκράτης προσχώρησε στο ΕΑΜ, με εκπροσώπους τον Ιφ. Χατζηεμμανουήλ και τον Τάκη Πετρίδη.

Μπουμπουλίνα

Στις 10 Μαΐου 1941, στην Αθήνα η Λέλα Καραγιάννη συγκροτεί αντιστασιακή ομάδα, με δική της πρωτοβουλία, την οποία ονομάζει Μπουμπουλίνα. Την απόφασή της ανακοινώνει στην οικογένειά της, της οποίας και τα μέλη ως ιδρυτές αποτελούν και τα πρώτα στελέχη. Ο σύζυγός της Νίκος Καραγιάννης (φαρμακέμπορος) και τα παιδιά τους Ιωάννα, Ηλέκτρα, Γιώργος, Βύρων, Νέλσων, Νεφέλη, Ελένη. Στην πορεία, στην Μπουμπουλίνα συμμετείχαν 140 πατριώτες. Η Λέλα Καραγιάννη οργανώνει ολόκληρο δίκτυο απόκρυψης, περίθαλψης και φυγάδευσης Αγγλων, Αυστραλών και Νεοζηλανδών στρατιωτών οι οποίοι είχαν ξεφύγει από την αιχμαλωσία. Περιέθαλψε γύρω στους 140 συμμάχους και νοίκιασε τρία σπίτια στα οποία τους έκρυβε.

Κατορθώνει επίσης να οργανώσει αποδράσεις αιχμαλώτων από το Στρατόπεδο Αγγλων αιχμαλώτων της Κοκκινιάς.

Για τη φυγάδευσή τους στη Μ. Ανατολή αγοράζει καΐκι, που με καπετάνιο τον Ηλία Χρυσίνη μεταφέρονται οι στρατιώτες στην Αίγυπτο. Από κει το καΐκι φέρνει στην Ελλάδα ασυρμάτους και άλλα εφόδια. Σε λίγο προστέθηκαν άλλα δύο καΐκια, με καπετάνιους, στο ένα τον Κρητικό Μαμαλάκη και στο άλλο τον Καπετάν Γιαννούλο. Στενοί επίσης συνεργάτες της ήσαν η Νίκη Χωμενίδου, ο φούρναρης της Κοκκινιάς Παπαβασιλείου, ο υπολοχαγός Κουτρουμπέλης, ο Ηλίας Σκηνίτης.

Οταν ήρθε σε επαφή με το ΣΜΑ, η Λέλα Καραγιάννη δημιούργησε επίσης ένα ολόκληρο δίκτυο πληροφοριών για τις θέσεις των κατακτητών, τις οποίες αξιοποιούσαν οι Αγγλοι για να τις βομβαρδίσουν και ανατινάξουν. Η ίδια παίρνει μέρος σε ανατίναξη αποθήκης με βενζίνες στο Χασάνι.

Στις συλλήψεις των Εβραίων κατορθώνει να φυγαδεύσει 80 προς την Τουρκία. Χρησιμοποιεί επίσης αντιφασίστες και αντιναζιστές που υπηρετούσαν μέσα στις υπηρεσίες των στρατευμάτων των κατακτητών για να της δίνουν πολύτιμες πληροφορίες. Οπως η Μαρίχεν του γερμανικού Ναυαρχείου. Ο Τόμαν της Γκεστάπο. Ο Φριντς Λίντερ της Κομαντατούρ. Ο Τζιμ Καλάρα Ιταλός υπολοχαγός.

Ο πρώτος που περιέθαλψε, ο Αυστραλός Τζον Ουίλσον, συλλαμβάνεται μεθυσμένος και καταδίδει τα τρία παιδιά της Καραγιάννη, την Ιωάννα, την Ηλέκτρα και τον Γιώργο. Οι Γερμανοί τα συλλαμβάνουν όπως και τη Λέλα. Οταν ξεμέθυσε ο Ουίλσον αρνείται ό,τι τους είπε παρά τα βασανιστήρια που τον υπέβαλαν. Ετσι λευτερώθηκαν. Δυστυχώς, από προδοσία Ελληνα, συλλαμβάνεται στις 11 Ιουλίου του 1944 κι ύστερα από απερίγραπτα βασανιστήρια η Λέλα Καραγιάννη εκτελείται στις 8 Σεπτεμβρίου 1944, ανάμεσα σε 6 γυναίκες και εξήντα άνδρες σε μια χαράδρα στο Χαϊδάρι.

Εθνική Αλληλεγγύη

Στις 28 Μαΐου 1941 ιδρύεται η Εθνική Αλληλεγγύη, η πρώτη πανελλαδικής μορφής αντιστασιακή οργάνωση. Την απόφαση για την ίδρυσή της πήραν με δική τους αυτόνομη πρωτοβουλία, σε μια σύσκεψη στον Κολωνό, οι δραπέτες από τα νησιά της εξορίας Παντελής Καραγκίτσης, Λευτέρης Αποστόλου και Αριστοτέλης Μπούρας και ανέθεσαν στον Π. Καραγκίτση την υλοποίηση της απόφασης.

Στις 28 Μαΐου 1941, στο δασύλλιο πίσω από τη «Σωτηρία» συνήλθαν οι: Κλέωνας Παπαλοΐζος (ο οποίος εκλέχτηκε και γραμματέας), Βασ. Μαρκεζίνης, Διονυσία Παπαδομιχελάκη, Νίκος Δρέσιος, Γεώργιος Βασιλόπουλος και Σπύρος Αντύπας και την ίδρυσαν.

Μετά την ίδρυση του ΕΑΜ η Ε.Α. συμμετείχε σ' αυτό, ως ιδρυτικό μέλος. Οπως αναφέρει και ο τίτλος, ο κύριος στόχος της αντιστασιακής αυτής οργάνωσης υπήρξεν η αλληλεγγύη μεταξύ των Ελλήνων για να επιβιώσουν και πρώτ' απ' όλα των αγωνιστών που βρίσκονταν εξορία ή καταδιώκονταν.

Η οργάνωση αυτή στην πορεία έγινε πανελλαδική και πλατύτατη και στην κοινωνική της σύνθεση. Υπήρξε μάλιστα η μεγαλύτερη απ' όλες σε αριθμό μελών. Υπολογίζεται ότι συμμετείχαν σ' αυτήν πάνω από 3.000.000 πατριώτες.

Δικαιολογημένα η Εθνική Αλληλεγγύη ονομάστηκε από το λαό: «Η Μάνα του Αγώνα».

Στρατιά Σκλαβωμένων Νικητών

Η Στρατιά Σκλαβωμένων Νικητών - ΣΣΝ ιδρύθηκε τον Ιούνιο του 1941 και πρωτοεμφανίστηκε με προκήρυξή της στις 28 Οκτωβρίου 1941. Οι ιδρυτές της ήταν ο Κωνσταντίνος Περρίκος, αξιωματικός Αεροπορίας, και οι Ανδρέας Γυφτάκης και Νικόλαος Μυλωνάς, οικονομικοί έφοροι.

Η πρώτη της διακήρυξη τυπώθηκε και κυκλοφόρησε στις 22 Νοεμβρίου 1941 και το έντυπο δημοσιογραφικό της όργανο «Μεγάλη Ελλάς» το Δεκέμβριο του 1942.

ΕΔΕΣ

Στις 9 Σεπτεμβρίου 1941 ιδρύεται ο Εθνικός Δημοκρατικός Ελληνικός Σύνδεσμος - ΕΔΕΣ, με αρχηγό το στρατηγό Νικ. Πλαστήρα, ο οποίος όμως απουσίαζε στο εξωτερικό (Γαλλία).

Την Ιδρυτική Επιτροπή, ύστερα από προεργασία τριών μηνών, αποτελούσαν οι: 1) Λεωνίδας Σπαής, 2) Μιχαήλ Μυριδάκης, 3) Ηλίας Σταματόπουλος, 4) Αλεξάνδρα Αθανασιάδου, 5) Δημ. Μπέης-Αντωνόπουλος, 6), Σωτηρόπουλος, 7) Θεοδ. Κουντουριώτης και 8) Ιωάν. Δημάκης.

Στις 23 Σεπτεμβρίου έρχεται από τη Γαλλία ο Κομνηνός Πυρομάγλου και τον Οκτώβριο του 1941 σχηματίζεται νέα διοικούσα επιτροπή. Αποτελείται από τους Β. Πετρόπουλο (πρόεδρο), Κομνηνό Πυρομάγλου (γεν. γραμματέα) και Θεόδωρο Κουντουριώτη, Ι. Δημάκη και Ναπολέοντα Ζέρβα (μέλη). Περίπου 400 αξιωματικοί είναι μυημένοι με την ίδρυσή του στον ΕΔΕΣ.

Στις 16 Αυγούστου 1942 εκδίδει την εφημερίδα «Δημοκρατική Σημαία», στην οποία αναγράφονται οι σκοποί και οι επιδιώξεις του ΕΔΕΣ: «Υψώνουμε τη σημαία του διπλού αγώνα, τη σημαία του Δημοκρατικού πολέμου. Για την αποτίναξη του ζυγού των ξένων, για τη συντριβή των Ελλήνων τυράννων. Για την εθνική ανεξαρτησία, για την οικονομική, κοινωνική και πολιτική δημοκρατία στην Ελλάδα».

ΕΑΜ

Στις 27 Σεπτεμβρίου 1941 ιδρύεται επίσημα και αναγγέλλεται δημόσια το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο, το ΕΑΜ.

Την πρωτοβουλία για την ίδρυση του ΕΑΜ την είχε το ΚΚΕ, με συζητήσεις που ξεκίνησαν αρχές Ιουλίου 1941 ανάμεσα στα ιδρυτικά μέλη και τον πολιτικό κόσμο της Χώρας.

Το ιδρυτικό του ΕΑΜ συνυπέγραφαν από το ΚΚΕ ο Λευτέρης Αποστόλου, από το Σοσιαλιστικό Κόμμα Ελλάδας ο Χρήστος Χωμενίδης, από την Ενωση Λαϊκής Δημοκρατίας (ΕΛΔ) ο Ηλίας Τσιριμώκος, από το Αγροτικό Κόμμα Ελλάδας (ΑΚΕ) ο Απόστολος Βογιατζής.

Οι πρωτεργάτες ίδρυσης του ΕΑΜ επιδίωξαν τη σύμπηξη μετώπου με όλες τις πολιτικές δυνάμεις του τόπου. Με διάφορες προφάσεις τα αστικά κόμματα δεν δέχτηκαν. Υστερα από διαπραγματεύσεις δύο μηνών, τελικά μόνο τα αριστερά κόμματα αποφάσισαν να προχωρήσουν και ιδρύουν το ΕΑΜ.

Ο ελληνικός λαός ανταποκρίθηκε στο κάλεσμα του ΕΑΜ και εντάχθηκε στις γραμμές του, γιατί: α) Οι σκοποί του ταυτίζονταν απόλυτα με τους πόθους του, β) Η ενότητα όλων των δυνάμεων αποτελούσε προϋπόθεση για την επιτυχία των αγώνων του, και γ) Η οργάνωση και διεξαγωγή του αγώνα, από την καθημερινή πάλη έως τον ένοπλο αγώνα, απαιτούσε ενιαία κέντρα ευθύνης.

Ενότητα στους στόχους, ενότητα στις δυνάμεις, ενότητα στην οργάνωση του αγώνα. Με αυτό το τρίπτυχο, το ΕΑΜ κατόρθωσε να γίνει η κύρια και η ηγετική δύναμη του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα.

Στην προσπάθεια για την ίδρυση του ΕΑΜ οι εκπρόσωποι των κομμάτων, οι οποίοι είχαν πρωτοσυμφωνήσει, είχαν μεταξύ τους τακτικές επαφές και συνεργασίες οι οποίες τους έδωσαν τη δυνατότητα να διαπιστώσουν την αναγκαιότητα της δημιουργίας του εθνικοαπελευθερωτικού μετώπου και τον τρόπο οργάνωσής του.

Οι συναντήσεις αυτές και η συνεργασία των εκπροσώπων του ΚΚΕ, του ΣΚΕ, της ΕΛΔ και του ΑΚΕ στην πράξη πήρε την έννοια ενός προσωρινού οργάνου, το οποίο υπήρξε και ονομάστηκε «Συντονιστικό Γραφείο των Λαϊκοδημοκρατικών Κομμάτων» και το οποίο μάλιστα από τα μέσα Ιουλίου του 1941, είχε καταλήξει και στην απόφαση δημιουργίας του πανεθνικού μετώπου. Ακόμα περισσότερο προχώρησε σε νέες εξορμήσεις διαπραγματεύσεων προς τα αστικά κόμματα.

Παράλληλα και πριν την ίδρυση του ΕΑΜ, το «Συντονιστικό Γραφείο» δημιούργησε προσωρινές τετραμελείς επιτροπές, μ' έναν εκπρόσωπο από κάθε κόμμα, στην Αθήνα, στον Πειραιά, στη Θεσσαλονίκη και όπου άλλου μπορούσε. Κι όπου οι οργανωμένες δυνάμεις των κομμάτων το επέτρεπαν, δημιουργήθηκαν ακόμα και συνοικιακές τετραμελείς επιτροπές.

Για πρώτη φορά στην ιστορία της νεότερης Ελλάδας, οργανώθηκαν τόσο σημαντικά πλήθη, που έφτασαν να ξεπεράσουν το εκατομμύριο, μέσα σε μια οργάνωση. Για πρώτη φορά εκατοντάδες χιλιάδες αγωνίστριες και αγωνιστές συστρατεύθηκαν σε μια ενιαία οργάνωση και αγωνίστηκαν για τους ίδιους σκοπούς.

Για πρώτη φορά επίσης, ώς τότε, τα αριστερά κόμματα της Χώρας πέτυχαν να δημιουργήσουν ένα κοινό μέτωπο συνεργασίας για έναν κοινό σκοπό και κατάφεραν ν' ανταποκριθούν στα αιτήματα των καιρών και να βρεθούν σε απόλυτη αντιστοιχία με τα αισθήματα του ελληνικού λαού. Κατάφεραν να εκφράσουν το λαό και ο λαός, περιέβαλε γι' αυτό με την εμπιστοσύνη του και τα πλαισίωσε.

ΠΕΑΝ

Η Πανελλήνιος Ενωσις Αγωνιζομένων Νέων, η ΠΕΑΝ, ιδρύεται τον Οκτώβριο του 1941 από μέλη της οργάνωσης Στρατιά Σκλαβωμένων Νικητών, με έγκριση του Παν. Κανελλόπουλου και με αρχηγό τον Κ. Περρίκο, αξιωματικό της Αεροπορίας, και πρόεδρο της Διοικούσης Επιτροπής τον έμπορο Θανάση Σκούρα, και μέλη τους: Ιωάννη Κατεβάτη δικηγόρο, Γεώργιο Αλεξιάδη δικηγόρο, Διονύσιο Παπαβασιλόπουλο έμπορο, Νικόλαο Αιλιανό γιατρό και Κωνσταντίνο Ελευθεριάδη.

Η δραστηριότητά της ήταν στην Αθήνα, στην Καλλιθέα και στον Πειραιά και περιελάμβανε δολιοφθορές, παροχή πληροφοριών στους Συμμάχους και διαφώτιση του λαού με την εφημερίδα «Δόξα» που το πρώτο φύλλο της εκδόθηκε τον Απρίλιο του 1942.

Η σημαντικότερη και πιο σπουδαία ενέργεια της ΠΕΑΝ πραγματοποιήθηκε στις 20 Σεπτεμβρίου 1942, όταν ο Ουλαμός Καταστροφών, με επικεφαλής τον Κ. Περρίκο, ανατίναξε τα κεντρικά γραφεία της ΕΣΠΟ.

Η ανατίναξη της ΕΣΠΟ χαρακτηρίστηκε από τους ραδιοφωνικούς σταθμούς του Λονδίνου και της Μόσχας ως το μεγαλύτερο σαμποτάζ ώς τότε, στην κατεχόμενη από τους ναζί Ευρώπη.

Από προδοσία συνελήφθησαν τότε ο Κώστας Περρίκος τον οποίο και εξετέλεσαν στις 4 Φεβρουαρίου 1943 και οι: Θάνος Σκούρας, Γιάννης Κατεβάτης, Δημήτρης Λόης και ο Αντ. Μυτιληναίος (ο οποίος όμως κατάφερε να δραπετεύσει) και Διονύσης Παπαδόπουλος, οι οποίοι και εκτελέστηκαν στις 7 Ιανουαρίου 1943. Με πέλεκυ επίσης εκτέλεσαν και την Ιουλία Μπίμπα στη Γερμανία, η οποία είχε μεταφέρει τη βόμβα (μέσα σε μια σακούλα) η οποία χρησιμοποιήθηκε για την ανατίναξη των γραφείων της ΕΣΠΟ.

Κατά την ανατίναξη της ΕΣΠΟ σκοτώθηκαν 43 Γερμανοί ναζί αξιωματικοί και στρατιώτες και 29 μέλη της ΕΣΠΟ, συνεργάτες των κατακτητών. Ανάμεσά τους και ο ίδιος ο αρχηγός της ΕΣΠΟ, που υπέκυψε αργότερα στα τραύματά του.

Παρά τις εκτελέσεις η δραστηριότητα της ΠΕΑΝ δεν σταμάτησε. Δημιουργήθηκε νέα Διοίκηση και συνέχισε τον αγώνα.

ΕΠΟΝ

Η Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση Νέων - ΕΠΟΝ ιδρύθηκε στις 23 Φεβρουαρίου 1943 με την αυτοδιάλυση και συγχώνευση σε αυτήν των εξής εθνικοαπελευθερωτικών οργανώσεων της Νεολαίας της Αριστεράς:

1) Αγροτική Νεολαία Ελλάδας - ΑΝΕ, 2) Ενιαία Εθνικοαπελευθερωτική Εργατοϋπαλληλική Νεολαία - ΕΕΕΝ, 3) Ενιαία Μαθητική Νεολαία - ΕΜΝ, 4) Ενωση Νέων Αγωνιστών Ρούμελης - ΕΝΑΡ, 5) Θεσσαλικός Ιερός Λόχος - ΘΙΛ, 6) Λαϊκή Επαναστατική Νεολαία - ΛΕΝ, 7) Λεύτερη Νέα - Λ.Ν., 8) Ομοσπονδία Κομμουνιστικών Νεολαιών Ελλάδας - ΟΚΝΕ, 9) Σοσιαλιστική Επαναστατική Πρωτοπορία Ελλάδας - ΣΕΠΕ, 10) Φιλική Εταιρία Νέων - ΦΕΝ.

Την πρωτοβουλία για την ίδρυση της ΕΠΟΝ είχε το ΕΑΜ Νέων, το οποίο αυτοδιαλύθηκε και δημιουργήθηκε η ΕΠΟΝ.

ΕΚΚΑ

Η Εθνική και Κοινωνική Απελευθέρωση, η ΕΚΚΑ, ιδρύθηκε επίσημα τους πρώτους μήνες του φθινοπώρου του 1942. Από τον Οκτώβριο του 1941, συζητούν και συμφωνούν για τη δημιουργία μιας αντιστασιακής οργάνωσης ο δικηγόρος και πρώην βουλευτής Γ.Α. Καρτάλης και οι συνταγματάρχες Ευριπίδης Μπακιρτζής και Απόστολος Καψαλόπουλος. Η κίνηση αυτών μαζί με τους συνταγματάρχες Παπαθανασίου και Δημ. Κατάβολο, καθώς και τους Δ. Καραχρήστο, Γ. Γεωργαντά, Δημ. Μανωλέσο είχεν ως αποτέλεσμα να ιδρυθεί αρχές φθινοπώρου 1942, με εμπνευστή και δημιουργό τον Γεώργιο Καρτάλη, η ΕΚΚΑ.

Ο ίδιος ο Γ. Καρτάλης στα «Πεπραγμένα» του γράφει και επεξηγεί: «Κατόπιν πολλών αναζητήσεων και προσπαθειών, εν τέλει, το Φθινόπωρον του 1942, μετ' άλλων φίλων και εν συνεργασία με τον αείμνηστον Συνταγματάρχην Ψαρρόν, συνεπήξαμεν την ΕΚΚΑ (Εθνική και Κοινωνική Απελευθέρωσις), οργάνωσιν η οποία είχε διπλήν αποστολήν, ήτοι εθνικοαπελευθερωτικήν κατά πρώτον και έπειτα κοινωνικοαπελευθερωτικήν. Η οργάνωσις υπήρξε σαφής και ειλικρινής, εις τον σκοπόν της, όπως και ειλικρινής και δημοκρατική εις την τακτικήν της, απέναντι και των οπαδών της και των άλλων Ελλήνων και των άλλων οργανώσεων...».

Στις 20 Απριλίου 1943 στην τοποθεσία Λυκοχορός της Βουνιχώρας έγινεν η τελετή της ορκωμοσίας της πρώτης Αντάρτικης Ομάδας. Στην αποστολή στο Κάιρο, 9 Αυγούστου έως 14 Σεπτεμβρίου 1943 για συνάντηση με Βρετανούς και ελληνική κυβέρνηση, την ΕΚΚΑ εκπροσώπησε ο Γ. Καρτάλης. Στη διάσκεψη επίσης του Λιβάνου, το Μάιο του 1944, εκπροσώπησε την ΕΚΚΑ ο Γ. Καρτάλης και υπέγραψε τη «Συμφωνία του Λιβάνου».

Παγκληρική Ενωση Ελλάδας

Στις 23 Ιουνίου 1943, στη Σπερχειάδα ιδρύθηκε η Παγκληρική Ενωση Ελλάδας - ΠΕΕ με στόχο τη σύμπραξη του Κλήρου στον Εθνικοαπελευθερωτικό Αγώνα. Η απόφαση πάρθηκε στο Συνέδριο Κληρικών, που είχε συνέλθει εκείνη την ημέρα για να εξετάσει τα ζητήματα των κληρικών στην Ελεύθερη Ελλάδα.

Στις 29 Αυγούστου 1943, συνήλθε η Α' Συνδιάσκεψη της Παγκληρικής Ενωσης Ελλάδας, στην οποία συμμετείχαν εκπρόσωποι του Κλήρου από μερικά διαμερίσματα της χώρας.

Ιερά Ταξιαρχία

Η Ιερά Ταξιαρχία - Ι.Τ. ιδρύθηκε με προτροπή του Παναγιώτη Κανελλόπουλου ύστερα από πρόταση του Κώστα Περρίκου, τον Ιούνιο του 1941. Εμφανίστηκε όμως επίσημα τον Αύγουστο του 1942 και είχε στενή συνεργασία με την ΠΕΑΝ και με την οργάνωση Ομηρος. Τη Διοικούσα Επιτροπή της Ι.Τ. αποτελούσαν οι: Βασίλης Ε. Λαμπίρης, Κώστας Δ. Καζολέας, Χριστόδουλος Χ. Κουρούκλης, Νίκος Ε. Λέρτας, Δημήτρης Π. Μαρινόπουλος, Αλίκη Κ. Μοίρη, Τάσος Μ. Παναγιωτόπουλος, Λουκάς Π. Πάτρας, Σόλων Ν. Σπυράτος, Μαρία Μ. Χορς. Εξέδωσε τη μυστική εφημερίδα «Ελληνικά Νειάτα», η οποία κατόρθωσε να κυκλοφορεί κάθε μήνα σε 3.000 φύλλα. Εξέδωσε επίσης την πολυγραφημένη «Συμμαχικά Νέα» και το «Ελληνόπουλο». Πήρε ενεργό μέρος εναντίον της Πολιτικής Επιστράτευσης.

Τον Ιούνιο του 1943 αποφάσισε μαζί με την ΠΕΑΝ «να συνενώσουν τις δυνάμεις τους για την εντονότερη και αποτελεσματικότερη συνέχιση του αγώνα».

ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 08/04/2006