Κρίσιμο λάθος των Συμμάχων στο Μάλεμε

Του Δημητρη Λυβανιου*

Το πρωί της 20ής Μαΐου 1941, ένας νεαρός Βρετανός αξιωματικός απολάμβανε ένα αξιοπρεπές πρωινό στα Χανιά, προσκεκλημένος ενός Νεοζηλανδού στρατηγού. Καθώς ανασήκωσε το βλέμμα του προς τον ουρανό, παρατήρησε πλήθος αεροπλάνων και αλεξιπτωτιστών. Οταν ο Κ. M. Γούντχαουζ υπέδειξε στον Μπέρναρντ Φρέιμπεργκ, διοικητή των συμμαχικών δυνάμεων της Κρήτης, το αναπάντεχο θέαμα, ο φλεγματικός στρατηγός, αφού συμβουλεύτηκε το ρολόι του, αρκέστηκε να παρατηρήσει: «Ακριβώς στην ώρα τους!». Η ηρεμία του οφειλόταν στο ότι είχε επαρκή, αλλά όχι άριστη, γνώση των γερμανικών κινήσεων. Καθώς η γερμανική κρυπτογραφική μηχανή «Αίνιγμα» είχε ήδη «σπάσει», οι Βρετανοί γνώριζαν πλήρως τον σχεδιασμό της εισβολής. Ωστόσο, η πολύτιμη αυτή πηγή πληροφοριών, με το κωδικό όνομα «Ultra», θα έπρεπε να διαφυλαχθεί με κάθε κόστος και κατά συνέπεια ο Φρέιμπεργκ δεν επρόκειτο να έχει πλήρη πρόσβαση στο υλικό που προερχόταν από αυτήν.

Οταν ο Χίτλερ εξέδωσε στις 25 Απριλίου τη «Διαταγή Αρ. 28» για την «Επιχείρηση Ερμής» εναντίον της Κρήτης, προσδοκούσε ταχύτατη νίκη, καθώς δεν θα έπρεπε να καθυστερήσει η «Επιχείρηση Μπαρμπαρόσα» εναντίον της Σοβιετικής Ενωσης. Για τις ανάγκες του «Ερμή» συγκεντρώθηκαν 23.000 άνδρες, από τους οποίους περίπου οι μισοί ήταν αλεξιπτωτιστές υπό τη διοίκηση του στρατηγού Κουρτ Στουντέντ. Το μεγαλύτερο μέρος τους θα μεταφερόταν με αεροπλάνα και συρόμενα ανεμοπλάνα, ενώ βαρύς οπλισμός, πυροβολικό και 5.000 άνδρες θα αποβιβάζονταν από τη θάλασσα. Κύριοι στόχοι ήταν τα αεροδρόμια σε Μάλεμε, Ρέθυμνο και Ηράκλειο, η Σούδα και τα Χανιά. Η γερμανική αεροπορία (Luftwaffe), η οποία και διηύθυνε την όλη επιχείρηση, ήταν κυρίαρχη στον αέρα, ενώ οι Βρετανοί στη θάλασσα. Οι υπερασπιστές της Κρήτης ήταν περίπου 42.000, αλλά με ανεπαρκή οπλισμό. Από αυτούς, 10.000 ήταν Ελληνες στρατιώτες και οι υπόλοιποι Αυστραλοί, Βρετανοί και Νεοζηλανδοί. Φυσικά, υπήρχαν και οι Κρητικοί.

Η επίθεση ξεκίνησε στις 20 Μαΐου με ανηλεή αλλά αναποτελεσματικό βομβαρδισμό, λόγω των καλών τεχνικών απόκρυψης των Συμμάχων. Στη συνέχεια, οι αλεξιπτωτιστές έπεσαν κατά κύματα στους στόχους τους. Η έναρξη των επιχειρήσεων ήταν προβληματική. Πολλές μονάδες αλεξιπτωτιστών προσγειώθηκαν σε συμμαχικές θέσεις με αποτέλεσμα να αφανιστούν πλήρως, ενώ τουλάχιστον εκατό ερρίφθησαν στη θάλασσα και πνίγηκαν. Η θέση των αλεξιπτωτιστών ήταν πραγματικά άκρως δυσχερής. Ηταν ουσιαστικά άοπλοι κατά την κάθοδό τους, αφού ο βαρύτερος οπλισμός τους ήταν συσκευασμένος σε ειδικά κιβώτια που θα έπρεπε να περισυλλεχθούν μέσα στον ορυμαγδό της μάχης. Η μόνη προστασία τους ήταν η μανιώδης ταλάντευσή τους στον αέρα προκειμένου να αποφύγουν τα εχθρικά πυρά. Από τη στιγμή όμως που κατόρθωναν να προσγειωθούν, μετατρέπονταν σε ισχυρή δύναμη. Το σθένος των Συμμάχων και η γενναιότητα των Κρητικών, που επιτίθεντο στους αλεξιπτωτιστές με ελαφρά όπλα αλλά και με γυμνά χέρια, συνιστούν πραγματικό έπος, για το οποίο η Κρήτη πλήρωσε σημαντικό φόρο αίματος.

Την πρώτη ημέρα της μάχης, οι Σύμμαχοι αντιστάθηκαν σθεναρά σε Ρέθυμνο και Ηράκλειο, καταφέροντας βαρύτατα πλήγματα στους αλεξιπτωτιστές. Στο Μάλεμε όμως, οι Γερμανοί, παρά τις απώλειές τους, κατάφεραν να σταθεροποιηθούν και να εμπλακούν σε σφοδρές συγκρούσεις με Νεοζηλανδούς. Ωστόσο, ο διοικητής των δυνάμεων που κάλυπτε το αεροδρόμιο, έχοντας ανεπαρκή επικοινωνία με τις μονάδες του, εκτίμησε λανθασμένα την κατάσταση και αποφάσισε το βράδυ να υποχωρήσει, εγκαταλείποντας και το στρατηγικής σημασίας «Υψωμα 107». Ετσι, οι εξουθενωμένοι αλεξιπτωτιστές, παρότι είχαν ελάχιστα πυρομαχικά και αντιμετώπιζαν υπέρτερες δυνάμεις, κατόρθωσαν να ισχυροποιήσουν το προγεφύρωμά τους. Το επόμενο πρωί ερρίφθησαν επιπλέον αλεξιπτωτιστές και το απόγευμα γερμανικά αεροπλάνα κατάφεραν να προσγειωθούν, αν και υπό συνεχή πυρά, μεταφέροντας επίλεκτα στρατεύματα. Η συμμαχική αντεπίθεση στις 22 Μαΐου ήταν ανεπιτυχής και επέτρεψε στους Γερμανούς να καταλάβουν πλήρως το κρίσιμο αεροδρόμιο. Στις 25 Μαΐου, εξαπέλυσαν ισχυρότατη επίθεση, και δύο μέρες αργότερα κατέλαβαν τα Χανιά και τη Σούδα, αναγκάζοντας τον Φρέιμπεργκ να διατάξει την εκκένωση του νησιού. Περίπου 17.000 άνδρες παρελήφθησαν από το βρετανικό ναυτικό σε νυχτερινές επιχειρήσεις, ενώ 12.000 αιχμαλωτίστηκαν.

ΠΗΓΗ